Özel İletişim Vergisi Gerçek Amaçtan Sapıyor: Deprem Vergileri Lükse Gidiyor
1999 depreminin ardından Türkiye’de depreme hazırlık için çıkarılan ‘deprem vergisi’ adı altındaki Özel İletişim Vergisi (ÖİV), maalesef amacından sapıyor. Vergi 2004 yılında kalıcı hale getirilmesine rağmen, toplanan paraların depreme değil, bütçe harcamalarına kullanıldığı itiraf edildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in “o paralar yol oldu” açıklaması, verginin yanlış kullanıldığını açıkça gösteriyor.
SÖZCÜ gazetesi tarafından yapılan araştırmaya göre, 2000 yılından bu yana halktan toplanan deprem vergileri, devletin resmi bütçe verilerine göre 25 yılda 144 milyar 911 milyon lira seviyesine ulaştı. Bu miktar, 25 yıllık dönemde toplam vergi gelirinin 40 milyar 72 milyon dolarlık bir kısmını oluşturuyor. Güncel kurlarla ifade edildiğinde, 25 yılda toplanan vergilerin karşılığı 1 trilyon 535 milyar lirayı buluyor.
Deprem Vergileri Lükse Gidiyor
ÖİV, aslında depreme hazırlık için toplanması gereken bir vergi olmasına rağmen, 2004 yılından bu yana lüks harcamalarda kullanılıyor. İktidar tarafından lüks seyahatler, makam araçları ve diğer lüks ihtiyaçlar için harcanan vergiler, deprem için ayrılması gereken kaynakları tüketiyor. 2021 yılında ÖİV oranının yüzde 7.5’ten yüzde 10’a çıkarılması da deprem için ayrılmayan paraların artmasına neden oldu.
Özel İletişim Vergisi, ilk olarak bir yıl için çıkarıldı ve iletişim hizmetleri üzerinden alınıyor. Verginin amaç dışında kullanılması, deprem hazırlıklarının aksamasına sebep oluyor. 2000 yılında süresi dolacakken 2003 yılına kadar uzatılan vergi, 2004 yılında kalıcı hale getirildi.
Her Depremde Ek Vergiler Getiriliyor
İktidar, deprem vergilerini farklı alanlarda kullanarak, son olarak Kahramanmaraş depreminde ek vergiler çıkardı. Bu ek vergilerle halktan yaklaşık 400 milyar lira toplandı. 2023 yılında Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) çıkarılarak, 2023 ve 2024 yıllarında toplam 35.6 milyar TL vergi tahsil edildi. Harçlara yüzde 50 zam yapıldı, KDV oranları artırıldı ve 2023 ve 2024 yıllarında toplam 80 milyar lira Kurumlar Vergisi geliri elde edildi. Ayrıca, akaryakıt ÖTV’sine deprem zammı yapıldı.
