Mutluluğun şifresi bu hormonlarda gizle

Hayatımızı sürdür­memizi ve yaşama tutunmamızı sağlayan en önemli duygu mutluluk­tur. Peki beyinden salgıla­nan hangi hormonlar bizi mutlu eder? Bu hormon­ların azalması nelere yol açar? Nasıl artırılır?

İşte Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz’ün bu soru­larıma verdiği yanıtları:

SEROTONİN ‘MUTLU’ EDER

Psikolojik olarak ‘’kendi­ni iyi ve mutlu hissetme’ hormonu olan serotonin beyin ve bağırsaklarda üretilir. Serotonin düzey­lerimiz normal seviyedey­ken kendimizi çok mutlu, huzurlu ve enerjik hisse­der, iyi bir uyku düzenine sahip oluruz.

Eksikliğinde ne olur?

Serotonin eksikse ken­dimizi depresif, halsiz, isteksiz, karamsar ve ça­resiz hissederiz. Özgüven eksikliği, kendimizi beğen­meme, yetersizlik duygu­ları yaşarız. Eğer canınız çok fazla çikolata gibi tatlı atıştırmalıklar istiyorsa serotonin eksikliğiniz olabilir. Uykuya dalmakta güçlük çekebileceğimiz gibi gece yarısı uyanmalar ve yemek yeme ihtiyacı görülebilir. Serotonin en çok stresli durumlarda düşük olurken çok fazla şeker ve karbonhidratla beslenme de serotonini düşürebilir. Yine düşük magnezyum seviyeleri de serotonini düşürür.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Düzenli olarak açık havada yürüyün ve nefes egzersizleri yapın.

■ Sevdiğiniz aktivitele­re vakit ayırın.

■ Güneş ışığından faydalanarak D vitami­ni alın.

■ Kakao, fındık, yu­murta, avokado, muz, ayçekirdeği gibi gıdalar tüketip, lifli beslenmeye özen gösterin.

■ Kafein tüketimini azaltın.

■ Günde en az 8 saat uyuyun.

DOPAMİN ‘HEYECAN’ VERİR

Beyinden salgılanan “motivasyon” hormo­nudur. Duygusal tepki­leri kontrol eder, hafıza, dikkat ve odaklanma fonksiyonlarını düzenler. Hayattan zevk alınması, heyecan ve beynin ödül mekanizmasının çalışma­sı bu hormonla ilgilidir.

Eksikliğinde ne olur?

Eğer sabahları çay kah­ve içmeden güne başla­yamıyorsanız dopamin düşüklüğünüz olabilir. Bu durumda kendinizi keyifsiz ve halsiz hisse­dersiniz. Dopamini en çok düşüren nedenlerden biri kadınlarda sık rast­ladığımız demir eksikliği kansızlığıdır, yine meno­pozla birlikte düşen öst­rojen beraberinde dopa­mini de düşürür. Uzun süre antidepresan kulla­nan kişilerde de dopamin çok daha hızlı düşer.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Beynin dopamin salgılamasını artırmak için, öğünlerde tirozin ve fenilalanin içeren besinlerle beslenmeniz gerekir. Elma, peynir, yo­ğurt, yumurta, avokado, kırmızı pancar, brokoli, ıspanak, lahana turşusu, zerdeçal, badem, fındık, yulaf ezmesi, yeşil çay, deniz ürünleri, bakla, tavuk gibi besinler dopa­min düzeylerini artırır.

■ Düzenli egzersiz ruh halinizi iyileştirir. Bu vücudunuzu hareket ettirdiğinizde salgılanan dopaminin sonucudur. Yüzme, yürüyüş gibi akti­vitelerin tümü dopamin seviyelerini artırır.

■ Sosyal etkileşim vü­cudunuzda oksitosin sa­lınımını tetikleyebilir. Bu iyi hissettiren kimyasal da beyinde dopamin salını­mını uyarır.

■ Düzenli uyku, dopa­min seviyelerinizin korun­masına yardımcı olabilir.

■ Günde 15 dakika güneş ışığına çıkmak dopamin üretimi için çok önemlidir.

■ Müzik dinlemek beyninizin dopamin reseptörleriyle zengin olan ödül alanlarındaki aktiviteyi artırır.

OKSİTOSİN ‘SADAKAT’ DUYGUSUNU ARTIRIR

Beyindeki hipofiz bezinden salgılanır, aşk hormonu olarak da bilinir. Sarılma, yakınlaş­ma, sadakat ve bağlılık hormonudur. Duygu durumumuzu dengeler, kan dolaşımımızı düzen­ler, kortizolü düşürerek stresimizi azaltır, sadakat duygumuzu güçlendirir.

Eksikliğinde ne olur?

Oksitosin eksildiğin­de; ken­dimizi mutsuz hisse­deriz, bağlan­ma sorun­ları yaşarız, anksiyete, sosyal fobi, sadakatsizlik, ve güvensizlik duyguları ön plana çıkar.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Düzenli olarak gün ışığı alın.

■ İnsanlarla sağlıklı ilişkiler kurun, sosyalleşin ve karşınızdakini dinle­yin.

■Sevdiklerinize sarılın ve varsa evcil hayvanınız­la zaman geçirin.

■ Badem, kabak çekir­deği, muz, bitter çikolata, ıspanak tüketin.

■ Doktora danışarak C vitamini ve magnezyum desteği alın.

ENDORFİN ‘AĞRILARI’ GEÇİRİR

İyi hissetmeyi sağlayan ve doğal ağrı kesici olarak bilinen hormondur. Vücudu­muzda morfin benzeri etki yapar bizi rahatlatır, yaşam­dan aldığımız zevki artırır.

Eksikliği nasıl anlaşılır?

Endorfin eksikliğinde vücudumuzda ağrı hisse­deriz, uykusuzluk, anksi­yete yaşarız, ve depresif ruh haline sahip oluruz.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Çikolata, muz ve ba­haratlı yiyecekler tüketin.

■ Açık havada yürü­yün. Bu sayede enerjiniz artar ve ağrılarınız azalır.

■ Eğlenceli aktiviteler­de bulunun

■ Stresten ve olumsuz düşüncelerden uzak durun

■ Daha fazla gülümse­yin

■ Enstrüman çalın, şar­kı söyleyin, dans edin

■ Endorfin en yüksek gece 23.00 ile 03.00 saat­lerinde uykuda salgılanır bu nedenle düzenli uyku çok önemlidir.

GABA ‘SAKİNLEŞTİRİR’

GABA maddesi, beyin dalgalarının uyumlu ça­lışmasına yardımcı olarak beynin dinlenmesini sağ­lar. Yani beyne ‘sakinleşti­rici’ etkide bulunur.

Eksikliği nasıl anlaşılır?

Korku, endişe, kaygı, midemizde düğümlenme ve mutsuzluk hissederiz. Dikkatimiz dağınıktır ve bir türlü işlerimizi bitiremeyiz.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Doktora danışarak B6 vitamini ve magnezyum takviyesi kullanın.

■ Kahverengi pirinç, ıspanak, elma, muz, ciğer, brokoli, havuç, mısır, fıstık, soğan, pa­tates, mantar, kefir ve ev yoğurdu tüketin.

■ Düzenli egzersiz yapın.

■ Yasemin, lavanta, yeşil çayın olumlu etkile­rinden faydalanın

■ Alkol ve gereksiz yere ilaç kullanmayın.

■ Sevdiğiniz insanlarla vakit geçirin.